Den første prototype af Bolig-Værkstedet er bygget som syv bæredygtige boliger i fuld størrelse
© Adam Mørk

Gezonder wonen in een huis van bouwmarkt

We stellen steeds hogere eisen aan onze huizen, zeker ook wat betreft het binnenklimaat en gezond wonen. Het project BoligVærkstedet in Kopenhagen, dat twee huizen en vijf paviljoens omvat, wil laten zien hoe je duurzamer en gezonder kunt bouwen en wonen.

Woningbouw van de toekomst

In Kopenhagen heeft de Velux Group in samenwerking met partners het project BoligVærkstedet gebouwd: twee huizen, twee moestuinen en vijf paviljoens met exposities over de woningbouw van de toekomst. BoligVærkstedet moet laten zien hoe we duurzamer kunnen bouwen en gezonder kunnen wonen.

Huizen die helemaal zijn opgetrokken uit materialen die je in elke bouwmarkt kunt kopen en die dus algemeen toegankelijk zijn, stoten drie keer minder CO2 uit dan de gangbare bouw: 3,8 tegenover 12 kilo CO2 per m2 per jaar. Het project wil de bestaande bouwsector duidelijk maken hoe eenvoudig het is om de uitstoot aanzienlijk omlaag te brengen.

Een ander doel van het project is mensen te inspireren om gezonder te wonen en een beter binnenklimaat te creëren. Lone Feifer van de Velux Group legt uit dat het binnenklimaat een complexe kwestie is, omdat het een combinatie is van luchtvochtigheid, luchtkwaliteit, temperatuur, akoestiek, giftige stoffen in de lucht, enzovoort.

Daarbij mag het huis niet te warm of te koud zijn, mag het niet tochten of stinken, willen we geen last hebben van geluid van buiten en maakt het voor het binnenklimaat uit of je met veel of weinig mensen in een ruimte bent. Bovendien merken we het zelf niet zo snel als de CO2- concentratie te hoog is of als het nodig is om te ventileren.

Zoals een kikker in kokend water

Zoals Feifer het uitlegt zijn wij als die kikker die wordt gekookt: we hebben niet in de gaten dat het water om ons heen steeds warmer wordt als we er zelf in zitten. Daarom hebben we voor een beter binnenklimaat slimme huizen nodig, met smarthome-technologie. Een deel van wat er bij BoligVærkstedet is gedaan om het binnenklimaat te verbeteren, zit ’m in de constructie van de huizen. In veel huizen van nu woon je als het ware in een plastic zak. Er zit plastic in de muren, dat bedoeld is om de mechanische ventilatie te regelen.

Maar omdat dit niet gevoelig is voor alles wat een binnenklimaat beïnvloedt, functioneert het niet zoals bedoeld. De huizen van BoligVærkstedet zijn gemaakt van hout, en de wanden zijn geïsoleerd met houtvezelkorrels. Dat betekent dat er geen plastic in de muren zit, waardoor die kunnen ademen en er een natuurlijke ventilatie ontstaat.

Smarthome-technologie

Die natuurlijke ventilatie wordt gestimuleerd door smarthome-technologie. Alle ramen zijn verbonden met wifi. Daardoor kunnen ze handmatig worden bediend via een app op je telefoon, maar ze kunnen ook zichzelf bedienen. De ramen registreren het als het CO2-niveau te hoog is en gaan dan open. Dankzij sensoren ‘weten’ de ramen het als het regent – dan blijven ze dicht.

De ramen zijn ook voorzien van gordijnen en zonneschermen en kunnen de hoeveelheid zonlicht zo reguleren dat de temperatuur in huis constant is. Het afgelopen jaar hebben veel mensen de kachel laag gezet vanwege de stijgende energieprijzen. Maar dat creëerde een nieuw probleem: schimmelvorming. Want dat kan zich voordoen wanneer de temperatuur in huis zakt tot onder de 18 °C.

Gevaarlijke stoffen

In moderne huizen kunnen er ook andere gevaarlijke stoffen in de lucht zitten, die bij langdurige blootstelling mogelijk gevolgen hebben voor onze gezondheid. En dan hebben we het nog niet eens over de vermoeidheid en concentratieproblemen die al op korte termijn kunnen ontstaan. Want veel dingen in onze omgeving geven gifstoffen af.

Dat is een onderwerp waar de Velux Group zich uitgebreid in heeft verdiept. De twee huizen van BoligVærkstedet hebben dan ook een interieur met zo weinig mogelijk gifstoffen. De verf is gebaseerd op natuurlijke lijnolie, de stoelen rond de eettafel van Mater zijn gemaakt van een materiaal op basis van oude koffiebonen, de keukens van Stykka zijn niet gebouwd van mdf-platen – want die bevatten veel lijm, die gifstoffen afgeeft –, maar van multiplex. En ga zo maar door.

Zintuiglijk en intuïtief

Aan een gezonde woning zit ook een meer psychologisch, zintuiglijk aspect: hoe het intuïtief voelt om op een plek te zijn. En hoewel dat misschien moeilijker te concretiseren is, neemt de Velux Group het wel heel serieus, vertelt Feifer. Daarom is het bedrijf een samenwerking aangegaan met kleurexpert Margrethe Odgaard, die een kleurkaart ontwikkelde uitsluitend gebaseerd op kleuren uit de natuur.

Zodoende is elke ruimte afgestemd op natuurlijke kleuren. De tint op de wand van de woonkamer is bijvoorbeeld gebaseerd op oesterschelpen. En hoewel het oog niet registreert dat je kijkt naar het licht glinsterende palet van parelmoer, voel je toch dat het een kleur is die je ergens van kent en die niet vreemd is. Daardoor voel je je prettig. De huizen van het project BoligVærkstedet zijn tot in het kleinste detail uitgedacht. Dat biedt veel inspiratie om in de toekomst huizen te bouwen die duurzamer en gezonder zijn – voor lichaam én ziel!

Het kleurconcept van BoligVærkstedet

Het kleurconcept van BoligVærkstedet heeft als doel om ruimtes te creëren die gezond zijn, prettig aanvoelen en de zintuigen prikkelen. Het is opgebouwd rond pigmenten die afkomstig zijn van natuurlijke mineralen, die al miljoenen jaren deel uitmaken van de geschiedenis van de aarde. De kleuren zijn ontwikkeld op basis van enkele van de vroegste pigmenten die we kennen, en die zijn gebruikt in prehistorische wandschilderingen in de grotten van Lascaux en Altamira.

Volgens Margrethe Odgaard, die het kleurconcept voor BoligVærkstedet ontwikkelde, gaat de invloed van kleur veel verder dan het puur decoratieve niveau. Mensen hebben stimulatie nodig om zich prettig te voelen, en zintuiglijke prikkels beïnvloeden ons centraal zenuwstelsel en bevorderen onze gezondheid. Kleuren doen meer met je dan je denkt. Uit onderzoek blijkt dat mensen zich binnen 90 seconden een indruk vormen van een ruimte, en dat 62-90 procent daarvan is gebaseerd op de kleuren.

Voor BoligVærkstedet zijn geen synthetische bindmiddelen gebruikt, omdat die er volgens Odgaard voor zorgen dat geverfde oppervlakken ‘plat’ worden en het lichtspel wordt geblokkeerd. Daarom zijn er alleen natuurlijke pigmenten toegepast, want die stimuleren het samenspel tussen licht en textuur en maken de kleuren levendig.

De wanden zijn geverfd met het lokaal geproduceerde Aqualinum van het Deense bedrijf Linolie & Pigment. Aqualinum is een natuurlijke binnenverf, die bestaat uit water, lijnolie, cellulose en pigment. De verf bevat geen zware metalen, oplosmiddelen, conserveringsmiddelen, microplastics of vluchtige organische stoffen (VOS). Bij de geverfde meubels is gelet op duurzame lak. Zo heeft het kastensysteem van Montana het EU Ecolabel, het Danish Indoor Climate Label en het PEFC-keurmerk.