Verbeter de luchtkwaliteit in je woning: zo krijg je een gezonder huis

Deense wetenschappers zijn van oordeel dat slechte luchtkwaliteit binnenshuis jaarlijks duizenden Denen ziek maakt. En het is niet de luchtvervuiling door auto's en dergelijke, maar koken, kaarsen, vocht en onze eigen uitgeademde lucht die de grootste boosdoeners zijn, zo blijkt uit onderzoek.

Door

De redactie

— 25. januari 2022

Een huis met een slecht binnenklimaat maakt je ziek

Radon, PCB's, schimmels, parfum, chemicaliën van schoonmaakproducten, verdamping van stoffen uit bouwmaterialen en meubilair, en deeltjes van verbrandingsprocessen zoals koken en kaarsen branden.

Onze huizen zitten vol met kleine ziekteverwekkende deeltjes, en aangezien de meeste Denen tussen de 12 en 16 uur per dag thuis doorbrengen, heeft dit gevolgen voor onze gezondheid. Onderzoekers schatten dat in Denemarken jaarlijks 22000 gezonde levensjaren verloren gaan ten gevolge van een slechte luchtkwaliteit binnenshuis.

Maar waar moet je beginnen als je je huis gezonder wilt maken?

Het CISBO, het Centrum voor Binnenklimaat en Gezondheid in Woningen, een samenwerkingsverband tussen de meest vooraanstaande onderzoekers op dit gebied in Denemarken, heeft dit onderzocht.

De conclusie is eenduidig dat we iets moeten doen aan de kleine deeltjes die vrijkomen bij verbrandingsprocessen, met name roet van kaarsen, koken en aan de luchtverontreiniging door het verkeer rondom onze woning. De kleine deeltjes zijn verantwoordelijk voor 2/3 van de verloren gezonde levensjaren. Tegelijkertijd is bekend dat slechts ongeveer 25% van de vervuiling van buitenaf komt: de bewoners zelf zijn verreweg de grootste vervuilers.

– Je kunt beginnen met het doven van je kaarsen, zegt Steffen Loft, professor aan het instituut voor volksgezondheid van de Universiteit van Kopenhagen.

Uit een onderzoek naar de luchtkwaliteit binnenshuis in een aantal niet-rokerswoningen in Kopenhagen blijkt dat in woningen waar kaarsen worden gebrand, het roet van de kaarsen meer dan de helft van de totale deeltjesverontreiniging veroorzaakt.

– Uit het onderzoek is ook gebleken dat meer dan 50 procent van de ondervraagde Kopenhagenaars meer dan 4 keer per week kaarsen aansteekt. De op een na grootste bron van verontreiniging is koken. Vooral braden en brood roosteren veroorzaken veel kleine deeltjes die de bewoners inademen, zegt Steffen Loft.

Een goed binnenklimaat kan sterfgevallen voorkomen

Onderzoekers weten niet precies hoeveel mensen sterven door deeltjesverontreiniging binnenshuis, maar zij zijn ervan overtuigd dat het probleem ernstig is.

– We hebben geen overzicht over het aantal mensen dat overlijdt aan de verontreiniging door kleine deeltjes, die we zelf in onze huizen veroorzaken. Maar het is wel bekend dat jaarlijks 3000 Denen sterven door kleine stofdeeltjes veroorzaakt door het verkeer. En ik was zeer verbaasd over het grote aantal hart- en vaatziekten dat wordt veroorzaakt door stofdeeltjes in huis, zegt professor Lars Gunnarsen van het Nationale Instituut voor Bouwonderzoek van de Universiteit van Aalborg.

Volgens de onderzoekers kunnen de cijfers m.b.t. de sterfgevallen, door luchtverontreiniging veroorzaakt door het verkeer, niet rechtstreeks worden vergeleken met het aantal sterfgevallen door slechte binnenluchtkwaliteit. Het lijdt echter geen twijfel dat het grote aantal Denen dat hart- en vaatziekten, allergieën en aandoeningen van de luchtwegen ontwikkelt door de slechte binnenluchtkwaliteit, ook in veel sterfgevallen resulteert. Sterfgevallen die in veel gevallen kunnen worden voorkomen, door simpelweg enkele gewoonten te veranderen. Zoals het gebruik van kaarsen vermijden, een luchtreiniger kopen en - het allerbelangrijkste - een paar maal per dag luchten.

– Je zou kunnen veronderstellen dat deeltjes binnenshuis wellicht niet zo gevaarlijk zijn als deeltjes buitenshuis, omdat de chemische samenstelling van de deeltjes verschilt. Maar deze hypothese lijkt niet op te gaan, concludeert Steffen Loft.

Hieronder geven wij je 10 tips om je binnenklimaat hier en nu te verbeteren, vervolgens bespreken we de verschillende soorten deeltjes die een bedreiging vormen voor het binnenklimaat en helpen we je te doorgronden hoe je hun impact tot een minimum kunt beperken.

10 tips om je binnenklimaat doeltreffend te verbeteren

Je woning meerdere keren per dag door laten tochten, gedurende ten minste 5 minuten per keer.
Vergeet vooral niet om na het baden of douchen te luchten
Droog de was niet binnen
Richt in met luchtreinigende planten
Slaap met alle deuren in de woning open
Zet de afzuigkap aan tijdens het koken en laat hem na het koken nog een tijdje aan staan
Stop met het branden van kaarsen
Zorg voor een stabiele temperatuur van ongeveer 20 graden in alle vertrekken
Maak ten minste eenmaal per week schoon en voer tweemaal per jaar een grote schoonmaak uit
Koop een luchtreiniger

Luchtreiniger met temperatuurregeling

Dyson heeft een luchtreiniger ontwikkeld, die ook kan helpen om de temperatuur stabiel te houden. De luchtreiniger Pure Hot+Cool reinigt tot 290 liter lucht per seconde en laat de lucht gelijkmatig in de ruimte circuleren.

Hij kan op afstand worden bediend en op het display kun je het gehalte aan deeltjes en gassen in real time volgen.

De luchtreiniger heeft ook een slaapstand, dan wordt de lucht bijna geruisloos gemonitord en gereinigd, terwijl het licht op het display gedimd is.

Dyson purifier Hot+Cool.

Vocht en schimmel

10 procent van de verontreiniging in huis is te wijten aan vochtproblemen.

– Vocht is een even groot probleem als stofdeeltjes. Het veroorzaakt echter niet zoveel sterfgevallen, maar wel veel ziektegevallen als gevolg van allergieën, legt professor Lars Gunnarsen van het Nationale Instituut voor Bouwonderzoek van de Universiteit van Aalborg uit.

In naar schatting één op de acht Deense woningen is sprake van schimmel, veroorzaakt door vocht. Dit is vooral het geval in oudere huizen, waar vaak koudebruggen of koude hoeken zijn waar vocht kan ontstaan.

– Het is moeilijk aan te geven wat de vochtigheidsgraad in huis moet zijn om schimmel te voorkomen. Want het kan nogal variëren op verschillende plaatsen in huis," zegt Lars Gunnarsen, die zegt dat als vuistregel geldt dat je in de zomer onder de 60 procent moet zitten en in de winter onder de 40 procent.

Gelukkig is schimmel gemakkelijk op te sporen. Bijvoorbeeld in een hoek kun je het duidelijk zien. Maar zelfs als het op een verborgen plaats zit, zul je meestal stankoverlast hebben.

– Als je twijfelt, nodig dan vrienden uit voor een kopje koffie. Eenmaal binnen, kunnen ze snel inschatten of het de veilige geur van je huis is of de enge geur van verrotting en verval, zegt Lars Gunnarsen.

4 manieren om van schimmel af te komen:

Oorzaken: waarom is er schimmelvorming? Een oorzaak kan bijvoorbeeld zijn een bank die tegen een koude buitenmuur staat. Of het kan zijn omdat je de badkamer niet droogveegt en lucht.
Oplossing: zorg ervoor dat de schimmel verdwijnt door te ventileren en zo nodig te drogen.
Voorkomen: zorg ervoor dat het probleem niet terugkomt – dat betekent dat je de bank niet meer tegen de muur moet hebben en de muren en de vloer van de badkamer droog moet vegen na het douchen.
Blijf waakzaam: houd in de gaten dat het probleem zich niet opnieuw voor begint te doen.
Voor meer informatie: neem contact op met een deskundige voor een evaluatie. Als er sprake is van wijdverspreide schimmelvorming, kan er meer onderhoud nodig zijn.

Radon

8 procent van de verontreiniging in huis is te wijten aan radon.

Radon is een radioactief edelgas dat bij inademing kankerverwekkend is. Elk jaar sterven ongeveer 300 Denen aan longkanker veroorzaakt door radon. Dit is een tiende van het aantal sterfgevallen door longkanker. Vooral rokers lopen een groot risico, naar schatting 2% van de aan radon blootgestelde rokers krijgt longkanker. Voor niet-rokers is dit cijfer 1 promille.

Radon komt in woningen terecht omdat moderne woningen gewoonlijk een onderdruk hebben waardoor het edelgas uit de ondergrond als het ware wordt aangezogen. Het gas zelf is niet gevaarlijk. Maar wanneer het in aanraking komt met ozon uit de lucht, vervalt het in zware metalen, die zich in de longen vastzetten en alfastralen afgeven die celveranderingen kunnen veroorzaken.

– 27 procent van de Deense woningen heeft een verhoogd radongehalte. Vooral op Zuid-Funen, Bornholm en Zuid- en Oost-Seeland bestaat dit risico, zegt Lars Gunnarsen.

Wat kan ik er hier en nu tegen doen?
Lucht meerdere keren per dag. Hierdoor wordt de radonconcentratie verlaagd, waardoor de impact kleiner wordt.

PCB

1-2 procent van alle Deense woningen heeft problemen met PCB's, polychloorbifenylen, die vroeger in bouwmaterialen en afdichtmiddelen werden gebruikt. In de jaren zeventig werd ontdekt dat PCB's uit deze materialen verdampen en het zenuwstelsel kunnen aantasten, de hormoonhuishouding kunnen ontregelen en diabetes en kanker kunnen veroorzaken. De materialen zijn tegenwoordig verboden, maar zijn in een aantal huizen nog wel aanwezig.

– We hebben het hier dus over een heel andere vorm van opruimen. Het is extreem duur en het kan je de hele overwaarde van je huis kosten. Ik zou zelf nooit een huis durven kopen zonder er zeker van te zijn dat er een PCB-meting is uitgevoerd, zegt Lars Gunnarsen.

Wat te doen?
Als je niet weet of er PCB's in je huis zitten, kun je voor de zekerheid een paar keer per dag luchten. Hierdoor wordt een eventuele concentratie van PCB's verlaagd, waardoor de impact kleiner wordt.

CO2

6% van de luchtverontreiniging binnenshuis wordt veroorzaakt door CO2.

Telkens wanneer iemand in- en uitademt, wordt zuurstof omgezet in CO2. De onderzoekers waren dan ook verrast toen zij de concentratie CO2 maten die zich opbouwt in een slaapkamer waar twee volwassenen slapen. Dit kan leiden tot hoofdpijn, gebrek aan concentratie en het gevoel niet uitgerust te zijn.

Wat kan ik doen?
Laat de slaapkamerdeur open om het volledige volume aan lucht in je woning te gebruiken om de CO2 die zich 's nachts ophoopt te verdunnen. Vergeet ook niet de deuren van de kinderkamers open te zetten.

Voor meer informatie:
Een doeltreffend ventilatiesysteem in de slaapkamers verhelpt het probleem.

Formaldehyde

1% van de vervuiling binnenshuis wordt veroorzaakt door oplosmiddelen, zoals formaldehyde.

Gelijmde houten platen, zoals spaanplaat, multiplex en MDF, kunnen formaldehyde afgeven, dat kankerverwekkend kan zijn. Deze materialen komen vooral voor in keukenkastjes en meubilair – bijvoorbeeld banken, fauteuils en bedden.

De onderzoekers raden aan de fabrikant of de winkelier te vragen welke materialen zijn gebruikt.

Wat kan ik doen?
Lucht elke dag, want dat verdunt de eventuele concentratie van formaldehyde.

Kies zoveel mogelijk voor producten met een keurmerk. Het beste is een binnenklimaat-keurmerk, maar ook producten met het Nordic Swan Ecolabel geven minder formaldehyde af.

Voor meer informatie:
Als je veel meubels, keukeninterieur of veel verlijmde houten panelen in je huis hebt, kun je een deskundige inschakelen om een meting te verrichten. Als het om oudere zaken gaat, zal de formaldehyde doorgaans zo sterk verdampt zijn dat de omvang van het probleem relatief gering is. Als het nieuwe dingen zijn, moet je ze misschien vervangen door veiligere producten.

Kleine stofdeeltjes

66 procent van de vervuiling in huis is afkomstig van verbrandingsprocessen, waarbij kleine deeltjes vrijkomen, zoals frituren, brood roosteren, kaarsen, olielampen of haarden. Verreweg de doeltreffendste manier om een gezond huis te krijgen is daarom het aantal van deze kleine deeltjes terug te dringen.

Wat kan ik er hier en nu tegen doen?
De meest effectieve manier is om drie keer per dag tien minuten te luchten. Vergeet niet dat het door moet tochten: Er wordt drie keer zoveel lucht ververst als je het door laat tochten, dan wanneer je maar één raam openzet. Koop ook een goede afzuigkap, bij voorkeur met een afvoer naar buiten. Afzuigkappen met koolstoffilters verwijderen geen CO2 en waterdamp, maar met regelmatig onderhoud en vervanging van de filters kunnen ze doeltreffend zijn tegen kleine deeltjes.

Voor meer informatie:
Je kunt ook een luchtzuiveringssysteem of een gebalanceerd mechanisch ventilatiesysteem installeren. Laatstgenoemde werkt echter vooral tegen deeltjes die van buiten komen en ververst de lucht in huis slechts 1-2 keer per uur. Als je dat vergelijkt met een luchtzuiveringssysteem, dat ververst de lucht 4-5 keer per uur.