Carlo experimenteert met de natuurlijke elementen – aangespoelde zeeplanten isoleren zijn huis en de gevel ventileert zichzelf
Architect Carlo Volf dook voor zijn vakantiehuis diep in de materialen, het daglicht en het binnenklimaat. Hij isoleerde de muren met een zeeplant en ontwikkelde een nieuwe, natuurlijke ventilatieoplossing. Zijn ambitie? Bewijzen dat je kunt bouwen op een manier die goed is voor mens en milieu.
DoorHet is niet altijd gemakkelijk om met architect Carlo Volf te praten over zijn vakantiehuis in het Deense nationale park Mols Bjerge. Hij dwaalt nogal eens af: naar zijn studie geologie, Het jungleboek, megaziekenhuizen en oude kuuroorden.
En datzelfde geldt als hij zijn huis beschrijft: hij noemt het achtereenvolgens een proceshuis, een experimentarium en een all-terrainhuis. Maar er is een rode draad, die betekenis heeft voor zijn werk als architect en voor zijn overtuiging dat architectuur iets voor mensen kan betekenen – en hoe de natuur hiervoor de inspiratiebron kan zijn.
Het huis is onderdeel van het project Boligbyggeri fra 4 til 1 planet: 25 Best Practice Cases, dat gebaseerd is op het gegeven dat Denemarken momenteel de grondstoffen van ongeveer vier planeten per jaar verbruikt – en dat moet terug naar 1:1. Zonder al te technisch te worden, bepalen de bouwvoorschriften dat een huis waarvoor tijdens de bouw minder dan 12 kilo CO2 per m2 is uitgestoten ‘duurzaam’ mag heten.
Carlo’s vakantiehuis is 86 m2 en heeft een uitstoot van 4,2 kilo CO2 per m2. Het kan dus nóg klimaatvriendelijker. En dat wil Carlo bewijzen. Daarom heeft hij regels opgesteld voor hoeveel we mogen ingrijpen in de natuurlijke omgeving.
- Ik wilde proberen om een huis te bouwen dat volledig uit duurzame materialen bestaat. Bijvoorbeeld door materialen – die over het algemeen binnen 50 jaar weer zijn aangevuld – te 'lenen' van de natuur en de rente af te lossen door bijvoorbeeld geen bomen te kappen rondom het huis, of door CO2-intensieve processen te vermijden, zegt hij.
De gevel aan de noordwestkant is helemaal gesloten, en dat is ongebruikelijk. Maar Carlo heeft bewust gewerkt met asymmetrie, omdat hij rekening houdt met de ochtend- en avondzon. Hij wil dat het huis ’s ochtends opwarmt, als het het koudst is, en niet verder opwarmt als het ’s avonds op zijn warmst is. De bomen zijn een belangrijk onderdeel van het ecosysteem van het huis: in de zomer bieden ze beschutting en in de winter, als ze kaal zijn, kan de zon erdoorheen vallen om het huis te verwarmen.
De gevel van Douglashout ventileert zichzelf – nog een kleine uitvinding van Carlo. De speciale constructie creëert onderdruk, waardoor de gevel als hij nat wordt in een mum van tijd weer droog is.
De dakgoten zijn zo gemaakt dat het regenwater lokaal wordt afgevoerd. Dus als er een wolkbreuk is (en dat zal steeds vaker gebeuren), wordt het water dat op het dak valt teruggeleid naar de natuur via een bassin in het zuiden en een heuveltje in het noorden. Daardoor is de belasting op het riool minimaal.
Carlo Volf gebruikt het vakantiehuis nu vier jaar. In die tijd heeft hij geleerd hoe hij het samenspel tussen de gebouwen en de omgeving het beste kan laten werken.
Er is geen beton gebruikt bij de bouw, de huizen staan op grondschroeven in de bosbodem. Daardoor hoefde Carlo ook niet te graven, wat een principe was dat hij graag wilde volgen. Door het huis op palen te zetten voorkwam hij ook dat het radon dat uit de grond omhoog komt het huis binnendringt. Dat zou bij een betonnen fundering wel het geval zijn, die met een plastic folie zou moeten worden afgedicht. De gevel is aan de noordwestkant geheel gesloten.
Zowel binnen als buiten is weinig verf gebruikt. Al het hout is onbehandeld, alleen de vloer is gezeept. De wanden en het plafond zijn van berkenmultiplex en de vloeren van douglashout.
Carlo lacht als hij de lampen moet beschrijven, want hij vindt dat je de peertjes die aan het plafond hangen eigenlijk geen lampen kunt noemen. Maar het is een bewuste keuze om het kunstlicht bescheiden te houden, want als je met helder glas en goed verlichte ruimtes werkt, moeten de lampen niet te veel aandacht vragen, of ze nu aan zijn of niet. Hij heeft zelf de tafels ontworpen en eigenlijk had hij ook stoelen getekend, maar omwille van de tijd viel de keuze toch op Alvar Aalto’s Chair 69. De bank is van Sinnerup.
Het bijgebouw is een apart huis met twee slaapplekken, een eigen minikeuken en een badkamer. Maar het is ook geschikt om in te werken. Carlo ontwierp de slanke ramen met drie vlakken zelf.
Alavar Aalto (1898-1976) was een architect die speelde met de grens tussen binnen en buiten en zelden bomen liet kappen voor zijn projecten. Carlo heeft bij zijn vakantiehuis hetzelfde gedaan: het huis past zich aan het terrein aan.
Zeegras is Carlo's favoriete isolatiemateriaal. Het is een zeeplant die voornamelijk groeit op 10 à 12 meter diepte. Maar de plant wordt bedreigd door een gebrek aan voedingsstoffen en door vervuiling, wat Carlo een ‘systeemfalen’ noemt. Het zeegras dat hij heeft gebruikt, is niet geoogst op de zeebodem, maar aangespoeld aan de Deense kust. Het wordt zelfs gezien als een afvalproduct, en gemeenten betalen om het te laten opruimen, omdat het anders gaat rotten en weer in zee spoelt. Naast de goede isolatie is het materiaal ook relatief brandveilig, omdat het door het hoge zoutgehalte langzaam brandt. Carlo hoopt dat zeegras populairder wordt als bouwmateriaal, en dat mensen hierdoor gestimuleerd worden om beter voor de zeeën te zorgen.
Carlo ontwierp al het ingebouwde interieur zelf, waaronder de keuken. Voor hem betekent dit dat de ruimtes groter lijken dan ze zijn, want doordat de meubels speciaal voor het huis gemaakt, kloppen de verhoudingen tot op de millimeter.
Het kleinere huis was het eerste waar Carlo zich op stortte. Uit de fouten die hij maakte, trok hij lessen voor het grotere gebouw ernaast.
De slaapkamers liggen op het zuidoosten en de woonkamer ligt op het zuidwesten. De bedden heeft Carlo zelf ontworpen, net als het draaibare wandlampje.
Hier zie je het verschil tussen traditioneel bouwen (gebaseerd op ECO2-data uit Ruuska A, 2013) en duurzaam bouwen, zoals Carlo heeft gedaan. Volgens het Deense bouwbesluit mag een gebouw duurzaam heten als het niet meer dan 12 kilo CO2 per m2 uitstoot. Carlo’s vakantiehuis van 86 m2 zit op 4,2 kilo CO2 per m2.
